Ontstaan en ontwikkeling van de Heilig Bloedviering.

De devotie tot het Heilig Bloed heeft haar wortels in de middeleeuwen. Zij concentreert zich op bepaalde plaatsen, over geheel Europa verspreid, waar het Heilig Bloed zich op bijzondere wijze zou hebben gemanifesteerd.

 

Onderscheid in Heilig Bloedvieringen.

Met betrekking tot de Heilig Bloedvieringen kan men een tweetal categorieën onderscheiden:

1.      De zogenaamde sacramentswonderen.

Deze groep is voor Boxtel de voornaamste. Aan het begin van de Heilig Bloedviering staat de zogenaamde Gregoriusmis. Over paus Gregorius de Grote (540-604) wordt verhaald, dat hij tijdens het opdragen van de mis na de consecratie een visioen of verschijning zag van Christus als de Man van Smarten temidden van de lijdensinstrumenten. Een van de oudste Heilig Bloedlegenden betreft een Heilig Bloedwonder, dat geschiedde in het jaar 947 te Canterbury in Engeland onder de handen van de zalige Otto, aartsbisschop van die stad, toen tijdens een plechtige mis bloed vloeide uit de gebroken heilige hostie. Vanouds heeft er enige relatie ontstaan tussen dit gebeuren en Boxtel: het gebeente van genoemde Otto, werd door diens bloedverwant, de zalige Bruno, aartsbisschop van Keulen, overgebracht naar Keulen, van waaruit Willem van Merheim, Heer van Boxtel (1378-1417) een aanzienlijke relikwie van de zalige Otto naar Boxtel heeft overgebracht. In West Europa is de beroemdste Heilig Bloedviering uit de geschiedenis die van Wilsnack in Brandenburg. Als in de 15^e eeuw sprake was van een pelgrimage - dikwijls een bij wijze van straf en boete opgelegde bedevaart - werd daarmee meestal Wilsnack bedoeld. De legende verhaalt van drie bloedende hosties in de as van de platgebrande kerk van Wilsnack in 1383. De Reformatie heeft in 1552 een plotseling en definitief einde gemaakt aan de pelgrimstochten naar Wilsnack. Een nieuwe pastoor, die de nieuwe religie was toegedaan, heeft in 1552 de hosties verbrand. Daarmee viel Wilsnack weer terug naar zijn vroegere onbeduidendheid. Als sacramentswonderen staan nog te boek onder meer die van Amsterdam, Brussel, Middelburg, Meerssen en die van Stiphout, Binderen en Niervaart. Bij aanvulling van deze opsomming met Boxtel (Hoogstraten), Boxmeer en Alkmaar komen wij aan de Heilig Bloedvieringen met als basis: wijn wordt bloed. Het betreft hier altijd gemorste wijn, die zich op de altaardoeken - in Alkmaar op een kazuifel - als bloed aftekent. In deze categorie is de vroegste wonderbare gebeurtenis die van Bolsena in Italië. De bevlekte corporale - altaardoek waarop de Heilige Hostie rust en de kelk wordt geplaatst - werd echter overgebracht naar Orvieteo. De mis van Bolsena leidde tot een intensieve devotie tot het Heilig Sacrament des Altaars in en was zelfs de aanleiding tot de instelling van het feest van Sacramentsdag. Boxtel en Boxmeer passen in deze groep en ook bijvoorbeeld Walldürn in Duitsland. De wonderbaarlijke gebeurtenis in Boxtel dateert van vóór 1380, die van Boxmeer van 1400 en die van Walldürn van 1408. In deze drie plaatsen is sprake van een priester die na de consecratie de kelk omstoot, waardoor de corporale vlekken vertoont.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heilig Bloedprent met de drie traditionele voorstellingen, in 1924 uitgegeven door het Heilig Bloedcomité

 

 

2.      Vieringen met betrekking tot deeltjes van het Heilig Bloed, meegebracht uit het Heilige Land, ofwel bloed, dat zou zijn gevloeid uit beelden of andere afbeeldingen.

Deze categorie is voor Boxtel niet van belang. Van deze categorie kunnen genoemd worden: Mantua, waarheen de legendarische Longinus, de man die de zijde van Christus aan het kruis zou hebben doorstoken, een Heilig Bloedrelikwie zou hebben overgebracht. Brugge, waar, in een prachtige processie, die jaarlijks op Hemelvaartsdag plaats vindt, een door de toenmalige graaf van Vlaanderen, Diederik van den Elzas, in 1149 van de Tweede kruistocht meegebrachte Heilig Bloedrelikwie wordt meegedragen. Weingarten in Zuid-Duitsland, waar met een beroemde ruiterprocessie een uit Mantua afkomstige Heilig Bloedrelikwie wordt geëerd en tenslotte Wies in Zuid-Beieren, waar in de vermaarde bedevaartskerk van Dominikus Zimmerman de gegeselde Heiland wordt vereerd.